renos-apostolidis

Κανένα φῶς, κανένα ξάγναντο μπρός μου. Ἡ πραγματικότητα τώρα προβαίνει μὲ βαριὰ κι ἀκάθεκτα βήματα, καταπάνω μου, κάθε σκοτεινή μου πρόβλεψη ἐπαληθεύοντας...

 

 

Ρένου Ἀποστολίδη ["Πυραμίδα 67 ",6 σελ.7.]

Χρονολόγιο ἔργων τοῦ Ῥένου

1. Τρεῖς σταθμοὶ μιᾶς πορείας (1945, 20162, μὲ εἰσαγωγὴ καὶ σχόλια): Τρία πρωτόλεια δοκίμια μὲ βασικὲς ἀναρχίζουσες κοινωνικοπολιτικές του θέσεις καὶ σαφῆ ἐπίδραση, πέραν τοῦ πατέρα του, ἀπὸ Νίτσε, Μπέρξον, μὰ καὶ Κρισναμούρτι. Δίνει τὴν κατοχικὴ ψυχολογία ἑνὸς ἀνένταχτου ἐπαναστάτη. Σ' αὐτὸ τὸ βιβλίο πρωτοεμφανίζεται ὁ ὅρος καταστημένο/κατεστημένο, ποὺ ἔκλεψε ἀργότερα καὶ ἀλλοίωσε ὁ Ἀ. Παπανδρέου, ἀποδίδοντας τὸ ἀγγλικὸ establishment. [Βλ. καὶ τὸ διωρθωμένο λῆμμα "κατεστημένο" στὴν 3η ἔκδ. τοῦ Λεξικοῦ Μπαμπινιώτη, καθὼς καὶ στό "Ἐτυμολογικό" σελ. 605· 656.] Κυκλοφορεῖ σὲ νέα ἔκδ. μὲ εἰσαγωγὴ καὶ σχόλια τῶν Ἥρκου καὶ Στάντη Ρ. Ἀποστολίδη. 

2. Τὰ φτερὰ τοῦ πελαργοῦ (1949): Στρατιωτικὴ ἐφημερίδα, τοῦ 524 Τ.Π. τῆς 9ης Μεραρχίας ποὺ ἔγραφε κ' ἐξέδιδε ὁ Ῥ. ἴσαμε τὴ δημοσίευση τοῦ ἐμπρηστικοῦ του ἄρθρου: "Ἀπὸ μᾶς ἐδῶ ἡ ἀνάσταση", τ' ὁποῖο καὶ προκάλεσε τὸ μένος τοῦ Ἐπιτελείου, μὲ συνέπεια τὸ κλείσιμο ὅλων τῶν ἐφημερίδων (187!) τῶν μονάδων, κάτω τοῦ ἐπιπέδου Ταξιαρχίας. (Ἀποσπάσματά του:  στὴν Ἀπάντηση στὴν Πυραμίδα 67.)

3. Ποιητικὰ Γράμματα (1949): Συλλογὴ μὲ ποιήματα, ἀποσπασμένα ἀπ' τὰ γράμματα πούστελνε στοὺς δικούς του τὸν Ἐμφύλιο. Τυπώθηκε ἀπ' τὸν πατέρα του ἐνόσῳ ἦταν στρατιώτης. Τοῦ κύκλου τῆς Πυραμίδας 67.

4. Πυραμίδα 67 (1950, 1968, 20043-5, 2006-186-13 ὁριστικὴ ἔκδοση μὲ ἀνέκδοτα κείμενα καὶ σχόλια του Ρένου, 202014 συμπληρωμένη ἔκδοση): Ἡ βασικώτερη μαρτυρία γιὰ τὸν Ἐμφύλιο, ἀπὸ ἔναν στρατιώτη ποὺ μετέσχε ἐπὶ διόμισυ χρόνια σ' ὅλες τὶς βασικὲς μάχες Γράμου καὶ Βίτσι, ἀποφασισμένος νὰ μὴ ρίξῃ οὔτε μία σφαίρα κατὰ ἀνθρώπου γιὰ πολιτικὲς ἰδέες. 

grafomixaniΟ Ρένος με την θηριώδη Underwood 5.

5. Τὰ Νέα Ἑλληνικά (1952·1957·1966-7·1969): Ἀνθολογικό, καὶ πρωτίστως κριτικὸ περιοδικὸ τῶν Ἡρακλῆ καὶ Ῥένου, σὲ τρεῖς περιόδους. Τὸ κατεξοχὴν βῆμα τοῦ Ῥένου, ἀπ' ὅπου ἄσκησε καθολικὴ κριτική, λογοτεχνική, σὲ θέματα Παιδείας, ὅσο καὶ γενικώτερη πολιτική, μὲ προβολὴ ἀναρχικῶν θέσεων. Μ' ἐξαίρεση τὴν ἀνθολόγηση τοῦ Ἡρακλῆ, ὁ Ῥ. σχεδὸν ἔγραφε μόνος του ὅλο τὸ περιοδικό, ἐνυπόγραφα, ἀνυπόγραφα, ἤ καὶ μὲ ψευδώνυμα. Τὰ μὴ δικά του κείμενα εἶχαν παραπλήσιες πρὸς τοῦ περιοδικοῦ μαχητικὲς θέσεις (λ.χ. Αἱμ. Χουρμούζιος, Φ. Μπαρλᾶς, Χ. Σακελλαριάδης, Π. Τακόπουλος, Β. Φόρης κ.ἄ.). Τὸ ἔκτακτο τεῦχος 17, τοῦ 1969, ἐκθέτει τὸ ἱστορικὸ τῆς Ἀνθολογίας στὸν ἡμερήσιο Τύπο. Τὰ σημαντικώτερα κείμενα περιλαμβάνονται πλέον σχολιασμένα στὸν τὀμο: Σπορὰ Ἐλευθερίας (2019).

6. Ἱστορίες ἀπὸ τὶς νότιες ἀκτές (1959, 1970): Ἡ πρώτη συλλογὴ διηγημάτων τοῦ Ῥένου, μὲ 11 κομμάτια τῆς περιόδου 1957-9 (ἀνάμεσά τους ἡ ἀνεπανάληπτη Νόμιμη), πρωτοδημοσιευμένα στὸν Τύπο μὲ διάφορα ξένα ψευδώνυμα, ὡς δῆθεν μεταφράσεις τοῦ ἴδιου ἀπ' τὰ Γαλλικὰ ἤ Γερμανικά, κ' ἥρωες κυρίως Γερμανο-Σκανδιναβοὺς ἤ Σλάβους (:Max T, Νιντερμάγιερ, Πέτρα Οὔνκελ, Σβέν, Ρόντενμπομ, Νίτσε-Νέμα, Στέρφελ, Στέρν, Ἴβο, Κράγιοβιτς κ.ἄ!), σὲ τόπους βόρειους, πραγματικούς, ἤ κάποτε ὑποθετικούς (:Τρόγκεν, Ἴβερζεεν, Ντάμπροβα, Γιάροσλαβ, Κάτοβιτς, Τσέρνογκροντ, Νόβι Σάξ, κ.λ.) - ὅπου, ἀνάμεσά τους, δὲ χάνει τὴν εὐκαιρία νὰ βάζῃ τὸν ἑαυτό του, κρυμμένο πίσω ἀπ' ὀνόματα τῆς προσωπικῆς του Μυθολογίας (λ.χ., Ῥίκο Πάρτα, ποὺ δέν εἶναι παρά τό: Ῥένος Πάρταλης - τὸ παλιό δηλαδὴ ἐπίθετο τοῦ προπάππου του, ἀπ' τὸ Ντομπρίνοβο Ζαγορίου - τοπωνύμιο ποὺ ἐμφανίζεται ὡς ...Ντάμπροβα, δῆθεν στὴν Πολωνία!)... Ἔτσι διασκέδαζε ὁ Ῥένος, ἐξευτελίζοντας διάφορους ψευτογραμματιζούμενους ἐκδότες-διευθυντές-ἀρχισυντάκτες ἐφημερίδων καὶ περιοδικῶν (Π. Κόκκα, Ἑλ. Βλάχου, Γ. Ἀνδρουλιδάκη) μὲ τὸ νὰ τοὺς παρουσιάζῃ δικά του διηγήματα σὰν γραμμένα ἀπό --ἀνύπαρκτους!-- Εὐρωπαίους πεζογράφους ( ὥς καί "νομπελίστες")! Κι ὅλ' αὐτά, ἐπειδὴ δὲ θὰ τὰ δημοσίευαν βέβαια ἂν τοὺς τὰ ἔδινε ὡς δικά του, ἀπὸ βαθύτατη περιφρόνησή τους πρὸς κάθετί τὸ ἑλληνικό, μὰ κι ἀπὸ ἔλλειψη κριτηρίων. Παράλληλα, ἔβρισκε εὐκαιρία νὰ δοκιμάζῃ τὸ αἰσθητήριο τοῦ ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ... Πάντως, ὁ "ἀνατινακτής" Ῥένος δὲν τοὺς τὸ χάρισε, ἀποκαλύπτοντας τὸ φιάσκο ποὺ τοὺς ἔσκασε, κ' ἐπισύροντας ἄλλη μιὰ φορὰ τὴ μῆνι καὶ τὴν ἐκδικητικότητά τους, ποὺ ἐκδηλώθηκε ἀπροκάλυπτα ἐναντίον του μιὰ πενταετία ἀργότερα μὲ τὰ ὠμὰ ψεύδη τους στὴν περίφημη ὑπόθεση τῆς Εἰσβολῆς... Τὸ ἀστεῖο εἶναι ὅτι γιὰ τὸ συγκεκριμένο βιβλίο πῆρε καὶ τό --μοναδικό στὴ ζωή του!-- κρατικὸ βραβεῖο πεζογραφίας. 

7. Τὸ Κριτήριο (1960): Ἕνα καὶ μοναδικὸ τεῦχος περιοδικοῦ μὲ κατεξοντωτικὴ κριτικὴ κατὰ τῆς λεγόμενης "Ὁμάδας τῶν 12", μὲ κείμενα τοῦ Ῥένου (ὑπὸ τὸ ψευδώνυμο Ἄλκης Ράμφος), καὶ κάποια ἀκόμη καθ' ὑπαγόρευσή του. [Τὸ τεῦχος ἐνσωματώθηκε κατόπιν στὰ Τετράμηνα.]

8. Ὁ γρασσαδόρος καὶ τὰ χειρόγραφα τοῦ Max Τοd (1960): Νουβέλλα τὸ πρῶτο,  κορυφαῖο πεζὸ τοῦ Ῥένου, μαζὶ μὲ τὴ Νόμιμη, κι ἀντι-μυθιστόρημα, καθὼς  τὸ χαρακτήρισε ὁ Ἀ. Καραντώνης, τὸ δεύτερο. Στὸ Γρασσαδόρο ἐκφράζει τὴ λατρεία του στὸ μέταλλο, τὴ μηχανή, τήν "τίμια δούλη ὕλη" --ὅπως τὴ λέει-- ἐναντιωνόμενος συνειδητὰ στὸ χαζοδασκαλίστικο συντηρητικὸ πνεῦμα κατὰ τοῦ τεχνολογικοῦ πολιτισμοῦ τοῦ αἰώνα... Ἐκεῖ διατυπώνονται θέσεις ἀκραῖες ρεαλιστικές "ὑπέρ" τῆς Ὕλης καὶ τῆς Μηχανῆς (ποὺ ὁ Ῥένος, μ' ἐνορμητικὴ ἐμπνοή, τὶς ἀνάγει σὲ ἔνζωες ὀντότητες, ὑπερβατικές), καὶ ταυτόχρονα καθαγιάζονται οἱ εὐσυνείδητοι θεράποντες τῆς Ὕλης - σὰν τὸν κεντρικὸ ἥρωα, τό "γρασσαδόρο" Ἰβάν Μπόρρο, συντηρητὴ ἑνὸς ἰδανικοῦ ὑπερ-ὀχήματος. Πίσω ὅμως ἀπ' τὴ μορφὴ αὐτή, ὁ συγγραφέας δοξάζει τὸν ἴδιο του τὸν πατέρα, ἐκ πεποιθήσεως ἀνώνυμο πνευματικὸ ἐργάτη... Ἔτσι, ὁ ἀρνητὴς τῶν πάντων Ῥένος δείχνεται γι' ἄλλη μιὰ φορὰ καταφατικὸς στὸ συναίσθημα καὶ δεμένος μὲ τὰ πιὸ ἀνθρώπινα καὶ τραγικὰ τῆς καρδιᾶς. Τέλος, τὰ Χειρόγραφα τοῦ MaxTod εἶναι τὸ πυρηνικώτερο καὶ ταυτοτικώτερο κείμενο τοῦ Ῥ., καθαρὴ ἔκρηξη τοῦ συγγραφικοῦ κ' ὑπαρξιακοῦ του ἀδιεξόδου, δοσμένο σὲ καφκικὸ στύλ - προτοῦ ὅμως νὰ γνωρίσῃ --καὶ τοῦτο εἶναι τὸ παράδοξο...-- τὸ ἔργο τοῦ μεγάλου Τσέχου!.. 

9. Kριτικὴ τοῦ Μεταπολέμου (1962, 1970): Ὠμὴ κριτικὴ τῆς περιόδου 1950-62. Περιέχει μερικὰ ἀπ' τὰ πιὸ φλογερὰ γραφτὰ τῆς μαχητικῆς ἰδιοσυγκρασίας τοῦ Ῥένου. Σημειωτέον ὅτι κι ὁ ὅρος Μεταπόλεμοςεἶναι δημιούργημά του. Χαρακτηριστικοὶ ἀκόμα κ' οἱ τίτλοι κάποιων κεφαλαίων: Καταγωγὴ τῶν μετάλλων, Μὲ τὸ φανάρι καὶ τὴ μπουλντόζα, Τὸ πρόσωπο τῆς Ἱστορίας, Ἐπανάσταση τοῦ Ἔργου, Ἡ μηχανὴ τοῦ Κατεστημένου, Μὲ τὸ χέρι στὴν πυρωμένη πλάκα.

10. Βορὰ στὸ θηρίο (1963): Ἡ μηχανὴ ποὺ ἔδινε τὴν εὐτυχία καί Στοὺς κήπους τοῦ Φίνιου), ποὺ ξαναβγῆκαν σὲ 2η ἔκδ. τὸ 1973, συμπληρωμένα μ' ἄλλα 7, ὑπὸ τὸ νέο τίτλο: Ἀπὸ τὸν κόσμο Ῥά - ὅπου, βέβαια "Ῥά",  εἶναι τ' ἀρχικὰ τοῦ ἴδιου...

11. Κατηγορῶ (1965, 20212, μὲ νέα εἰσαγωγή): Τὸ πιὸ ὠργισμένο κ' ἐπιθετικὸ βιβλίο τοῦ Ῥ., μανιφέστο τῆς ἐγωτικῆς ἐπαναστατικῆς ἀναρχίας, βγαλμένο ἀμέσως μετὰ τὴ φυλάκισή του ἀπ' τὸ καθεστὼς  Παπατζῆ (109 μέρες, τὸ καλοκαίρι τοῦ '64, γιὰ τὴν Εἰσβολὴ στὸ Κυνοβούλιο, ὥς τὴν ἐκδίκαση τῆς ἔφεσης): «...τόν "Κόσμο" αὐτὸ... ὡρκίστηκα νὰ τὸν σκίζω, νὰ τὸν ξεσκίζω, νὰ τὸν διατέμνω ὅσο δύναμαι, ὣς τὴ στερνή μου ἀνάσα,.. νὰ τὸν ξεμοχλέψω, νὰ τὸν ξεβιδώσω, νὰ τὸν ξεστήσω, νὰ τὸν γκρεμίσω, ὅπως μπορέσω, ἔστω κι ἂν εἶναι τίποτα νὰ μὴ μπῇ στὴ "θέση" του... Ποιά "θέση" του; Τὴ  β ρ ό μ α  του;..» (Σελ.250.) Ὡστόσο, στὸ ἴδιο κιόλας κεφάλαιο (Μῦθος καὶ αὐτοπαιδεία τῆς ἐφηβείας), ὅπως καὶ σ' ὅλο τὸ βιβλίο, ὁ Ῥ. προτείνει καὶ δὲν ἀρκεῖται στὴν ἄρνηση. Καὶ τί προτείνει; Μὰ τί ἄλλο; Τὴν ἐλευθερωτικώτερη ὅλων  Κλασσικὴ Παιδεία, μὲ τὶς τρομερὲς ποιότητές της κατὰ τῶν κάθε μορφῆς σκοταδισμῶν καὶ παντὸς ισμοῦ... Ἔτσι, γι' ἄλλη μιὰ φορά, ὁ πολύπλευρος συγγραφέας, ἄσχετα ἀπ' τὴν ἀρχική του πρόθεση, καθὼς εὔστοχα παρατηρεῖ ἡ Μαρία Παπαδοπούλου, καταλήγει νὰ μᾶς δώσῃ μιὰ προσωπικὴ χειμαρρώδη μυθιστορία - πολύτιμη γιὰ τὸ μελετητὴ τῆς ἰδιότυπης ἰδεολογίας του. 46 χρόνια μετά, ἡ 1η φράση τοῦ γραμμένου ἀπ' τὸν ἴδιο διαφημιστικοῦ φυλλαδίου: "320 σελίδες πύρινης κριτικῆς καὶ ξεσκεπάσματος ὅλων τῶν πτυχῶν τῆς σαπίλας τοῦ πολιτικοῦ, κοινωνικοῦ καὶ πνευματικοῦ μας κόσμου, ὅλων τῶν ξωφλημένων κομμάτων καὶ παρατάξεων τοῦ Τόπου!" διατηρεῖ τὴν ἀξία της...

12. Στὴ Γέμιση τοῦ φεγγαριοῦ (1967, 1981): 23 διηγήματα βγαλμένα τὸ Δεκέμβριο τοῦ '67 χωρὶς ἐπίσημη σφραγῖδα τῆς Λογοκρισίας. Ἀνάμεσά τους ξεχωρίζουν Οἱ Καθαρίστριες κ' ἡ τρομερὴ ἐναγώνια ἀναζήτησή του στό Ὁ Γιάννης τῆς ζωῆς μου, νὰ βρῇ τήν "ἀπόλυτη ἀρχή του", δηλαδὴ νὰ συλλάβῃ, μὲ λίγα λόγια, πῶς τὸ μηδὲν τῆς ἀνυπαρξίας γίνεται κάποια στιγμὴ  συνείδηση, "Ἐγώ" - θέμα ποὺ τὸν ἀπασχολοῦσε φιλοσοφικὰ ἀρκετὰ συχνά...

13. Ὁ Α(1968, 19952, 20073, 20164, 20225, μαζὶ μὲ ἄλλα 20 ἐμφυλιακὰ κομμάτια, εἰσαγωγή, σχόλια καὶ πίνακες): Νουβέλλα τοῦ βιωματικοῦ κύκλου τοῦ Ἐμφυλίου, βγαλμένη πάλι μές στὴ Δικτατορία, χωρὶς νὰ ὑποβληθῇ σὲ καμμία Λογοκρισία, καί, κυριολεκτικὰ δοκιμάζοντας τὶς ἀντοχές της... Κεντρικὸς ἥρωας εἶν' ὁ ἀναφερόμενος ἤδη στην Πυραμίδα 67 χωρὶς ὄνομα ὑπολοχαγὸς Κ. Κουκούλης, Α2 τοῦ 524 Τ.Π. τῆς 9ης, πρώην καπετάνιος τοῦ ΕΛΑΣ στὴν Κατοχή - μορφὴ ποὺ ὁ Ῥένος καθιστᾷ ἐμβληματικὴ τοῦ ὅλου Ἐμφυλίου μὲ τὶς δαιμονικὲς ἀντιφάσεις του. Τὸ γραφτὸ στηρίζεται στὴν πραγματικὴ μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας ἱστορίας τοῦ Κ. Κουκούλη, ποὺ ἀπὸ ἀντάρτης μετατρέπεται σὲ ἀπηνῆ διώκτη τῶν κομμουνιστῶν ὅταν κάποιοι ὁμοϊδεᾶτες του ἐκτελοῦν στὸ χωριό του, στὴ Θεσσαλία, τὴ μάνα του, ὡς "ἀντιδραστική". Ὁ καπετάνιος ὁρκίζεται ἐκδίκηση· βρίσκει τοὺς δολοφόνους τῆς μάνας του, τοὺς ἐκτελεῖ ὁ ἴδιος, κι ἀμέσως προσχωρεῖ στὸν κυβερνητικὸ στρατό. Σὰν ἀξιωματικὸς Α2, καθὼς ὁ ἴδιος ὡμολόγησε στὸ στρατιώτη τότε συγγραφέα, μιὰ παγωμένη νύχτα τοῦ χειμώνα τοῦ 1949, "ἔστελνε γράμματα" στὴ μάνα του, ἐννοῶντας κομμουνιστές - καὶ τοὺς μέτραγε ἕναν-ἕναν. Εἶχε ἤδη στείλει 600!.. Αὐτὸς ὁ μανιασμένος λογοκριτὴς τοῦ τάγματος ἔσωσε τρεῖς φορὲς τὸ Ῥένο ἀπὸ βέβαιο Στρατοδικεῖο, ὥσπου, ἀναζητῶντας τήν τραγική "ἐξομολόγηση", ἀκριβῶς σὲ κάποιον ποὺ θεωροῦσε ἱκανὸ καὶ μορφωμένο, ὅσο καὶ δυνατὸ γιὰ ν' ἀντέξῃ τέτοιο φορτίο, γίνεται ὁ φορέας καὶ ἀγωγὸς τῆς καταγραφῆς ἑνὸς ἐξωφρενικὰ αἱματηροῦ πάθους... Ὁ συγγραφέας, πάλι, δέκτης αὐτῆς τῆς "ἐξομολόγησης", τὴν ἀνασύρει καὶ τὴν καταγράφει τὸ 1968, καθὼς ξυπνάει μέσα του, κατὰ τὸ γραφόμενο τοῦ ἴδιου, στὸν πρόλογο τῆς β' ἔκδ., μιὰ σατανικὴ ἰδέα: «Καὶ πῆρα τὴν ἀπόφαση: "Θὰ σᾶς τινάξω γὼ στὸν ἀέρα ὅλη τὴ νοοτροπία σας [] (ἐνν. τῆς Χούντας), γράφοντας τὴ ζωὴ τοῦ Α2 πούναι  δ ι κ ό ς  σ α ς, αἷμα σας,  δ ι κ ι ά  σ α ς  γ ό μ ω σ η, ἀπ' τὶς μπαρουταποθῆκες σας! Δικός σας δέν εἶναι;..Ἔ, πάρτε λοιπὸν τὴ ζωή του, νὰ γελάσουμε, διαβόλοι!.." Ἔτσι, συγγραφέας καὶ θῦμα, δένεται μὲ τόν "ἥρωα" καὶ θύτη σ' ἕν' ἀξεδιάλυτο κουβάρι. Ἔχουμε καὶ πάλι ἐδῶ μιὰν ἄμεση ἔκφραση τοῦ Ῥενικοῦ μαχητικοῦ καὶ μακιαβελλικοῦ δαιμονισμοῦ, ποὺ μές ἀπὸ τέτοιες ἐκρηκτικὲς καταστάσεις ἔδινε τὰ πιὸ ἰσχυρὰ κείμενά του... Ἡ 3η ἔκδ. περιέχει κι ὅλα τὰ μεταγενέστερα ἐμφυλιακὰ κείμενα τοῦ Ῥ, (20 τὸν ἀριθμό), ἴσαμε τὰ τελευταῖα του, δίνοντας ἔτσι μιὰ συνολικὴ εἰκόνα τῶν μεταβολῶν τοῦ πρίσματος θεώρησης τοῦ συγγραφέα στὸ μάκρος μισοῦ σχεδὸν αἰώνα.

14. Κλειδιά (1968): Δοκίμια-μονογραφίες γιὰ μορφὲς ποὺ προσδιώρισαν τὴ σκέψη τοῦ Ῥ. (Κρόμβελ, Κοσμᾶς Αἰτωλός, Κάφκα, Μπέρναρ Σῶ, Ὀππενχάιμερ, Πάστερνακ), μὲ καθαρὰ ἀνορθόδοξες-προσωπικὲς ἑρμηνεῖες του, ὅπως λ.χ. ἐκείνην ποὺ θέλει τὸν Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό "ἅγιο καὶ τῶν ἄθεων". Βγῆκε ὅπως καὶ τ' ἄλλα βιβλία ἐπὶ Δικτατορίας καὶ διώχθηκε ἀπ' τὸ συνταγματάρχη Βρυώνη!

15. Ἡ ἄλλη ἱστορία (1972, 20172, μὲ εἰσαγωγή): Τὸ πρῶτο λογοτεχνικὸ βιβλίο τοῦ Ῥ. μετὰ τὴν ἐξοντωτικὴ δουλειὰ τῆς Ἀνθολογίας (1969-72) καὶ τὸ θάνατο τοῦ πατέρα του (1970). Ξεκάθαρη προσπάθεια ἀναζήτησης τῶν ριζῶν του καὶ ἱστόρησης τῶν νειάτων του. Παράξενο, μυθιστορηματικό, μὲ κεφάλαια ποὺ λειτουργοῦν καὶ σὰν αὐτόνομα κομμάτια. Τόνοι καὶ ἀτμόσφαιρες τῆς Κατοχῆς καὶ ἱστορία τῆς "σουρεαλιστικῆς" ἐφηβικῆς παρέας τῶν Ἀγησιλαίων, καί... δίκη τους! Ὁ Ῥένος, ἐνσυνείδητα, "συναντάει τὴν Ἱστορία".  Ὁπωσδήποτε, γιὰ πρώτη φορὰ γράφει μὲ ὅρους κανονικῆς "πραγματικότητας", δίνοντας γεγονότα, καὶ καταστάσεις ποὺ βίωσε, κι ὄχι πλάθοντας σὲ φανταστικὸ καμβά...

16. Ἀνθύλη (1973, 2022): Μ' αὐτὸ τὸ ἀντιμυθιστόρημα ὁ Ῥένος περνάει τρόποντινά στὸ χῶρο τοῦ science fiction, ἀλλὰ μὲ τοὺς δικούς του ὅρους, ὁδηγῶντας τελικὰ τὸ κομμάτι σὲ μιὰ ἀπίστευτη φιλοσοφικὴ κορύφωση στὶς τελευταῖες 16 σελίδες (κεφάλαιο: Μάταιη πάλη μὲ τὸ φάσμα), μὲ κύριο θέμα τὴν ἀπόλυτη Ἀγνωσία... Τὸ περίεργο εἶναι ὅτι τὸ ἔργο τοῦτο ὄχι ἁπλῶς γραφόταν παράλληλα μὲ τὴν Ἄλλη Ἱστορία, παρὰ καὶ τὸ σχεδίαζε σὰν ἕ ν α κομμάτι... Σίγουρα τὸ πιὸ προωθημένο βιβλίο τοῦ Ῥένου...

17. Ἀντιτύπος (1975): Φυλλάδιο ἐπικριτικὸ τῶν ἀθλιοτήτων τῆς Δημοσιογραφίας.

18. Renos (1977): Μεταφρασμένα (κυρίως Γερμανικά) διηγήματα-ποιήματα τοῦ Ῥένου.

19. Καμένα φρένα (1978, 20162, μὲ εἰσαγωγὴ καὶ σχόλια): 13 διηγήματα καὶ ἄλλα πεζὰ δοκιμιακά, πρωτοδημοσιευμένα στὰ Τετράμηνα, τὸ 1975-8. Δύο ἰσχυρὰ ἐμφυλιακά (Ὁ Κοροπούλης καὶ Μάνα φωτιά) συμπεριλήφθηκαν στὴν καινούργια ἔκδ. τοῦ Α2 (2007). Στὴ νέα σχολιασμένη ἔκδ. περιλαμβάνονται καὶ δύο διηγήματα (Ἡ τρῦπα καὶ Ὁ δάσκαλος) ἀπὸ τὴ συλλογὴ Ἐρινύες.

20. Ἄξονες (1979, 2014): 28 διηγήματα ὥριμης γραφῆς τοῦ Ῥ. Περιέχει ἀπὸ ἐπανεπεξεργασμένα τῆς πρώτης του περιόδου, τοῦ κύκλου MaxTod (1956-7), ἀλλὰ καὶ νεώτερα γραφτά, ὥς τὸ 1979. Ἀνάμεσά τους ξεχωρίζουν τά: Μὲ Χ παρονομαστή· Γιὰ τὰ ζῶα, ἕνας παλιός ἁμαξάς, κι ὁ πατέρας τοῦ διευθυντοῦ (τοῦ κλίματος Max Tod, ὅπως καὶ τὸ ἑπόμενο)· Ὁ τελευταῖος ποὺ γράφει· Τρεῖς προτάσεις γιὰ τὴν Ἐπανάσταση (:ἀναρχικό-μηδενιστικό κείμενο, μὲ φιλοσοφικὲς προεκτάσεις)· Α ὐ τ ό ς  ὁ Κόσμος, ὁ  Ἴ δ ι ο ς! (ἀπ' τὰ ἰσχυρότερα φιλοσοφικά του κομμάτια)· Καραμουρτᾶτες (τοῦ κύκλου Ῥίκο Πάρτα,τῆς ἀναζήτησης τῶν ριζῶν του, κείμενο θεομαχικὸ μὲ ἱστορικὸ ὑπόβαθρο)· Ο ΜΕΓΑ (ποιητικό-φιλοσοφικό, ἀπ' τ' ἀνυπέρβλητα τοῦ Ῥ., ἐξαιρετικὰ ὑπαινικτικό - κομμάτι "προσωκρατικοῦ" μυστικισμοῦ).

21. Οἱ Ἐρινύες (1980): Τρία διηγήματα, μὲ κυριώτερο τ' ὁμώνυμο, ποὺ βρίσκεται καὶ ἀνθολογημένο στὸν δ' τόμο τῆς Ἀνθολογίας Διηγήματος. (Τὰ ἄλλα δύο ἔχουν συμπεριληφθῆ στὴ νέα ἔκδ. τῶν Καμένων Φρένων.)

22. ΚΑΙΓΕ (1982, 2014): 36 διηγήματα καὶ ποιήματα ὑπὸ τὸν ἐμπρηστικὸ τίτλο ποὺ παίζει, παριστάνοντας πὼς τάχα εἶναι τ' ἀρχικὰ ἑνὸς Κέντρου Αὐτομάτου Ἰσορροπίας Γενικῆς Ἐνεργείας, ἐνῶ ἔχει πλαστῆ ἀκριβῶς  ὥστε νὰ προκύπτῃ αὐτὴ ἡ προστακτική! Κάτω ἀπ' τό "ἐπιθετικά" γραμμένο μὲ τὸ χέρι τοῦ συγγραφέα ἐξώφυλλο (:κόκκινα γράμματα σὲ κίτρινο μανιακό φόντο) βρίσκονται γιὰ πρώτη φορὰ ἀνάκατα ποιήματα μὲ διηγήματα (τακτικὴ ποὺ θὰ συνεχίσῃ ὁ Ῥ. ἐφεξῆς), "φιλοσοφικά", συναισθηματικά, φανταστικά, σαρκαστικὰ τῆς πραγματικότητας, μαζὶ μ' ἀρχειακὸ ὑλικό (περὶ Μεταξᾶ, Κατοχῆς κ.ἄ.), καὶ 8 ἐμφυλιακά (ἀναδημοσιευόμενα μὲ σχόλια στὴν 3η ἔκδ. τοῦ Α2). Μέσα στὴν ἐπίτηδες ἀτακτοποίητη τούτη συλλογή, μὲ μόνο κοινὸ χαρακτηριστικὸ τὴν πρόσφατη γραφὴ ἤ ἐπεξεργασία τοῦ Ῥ., κρύβονται τ' ἀριστουργήματα: Ἡ πραγματικότητα (βλ. καὶ σχόλια στὴ συλλογικὴ ἔκδ. τοῦ Α2)· τὸ Ἡρακλείτειο: Οἱ φυσαρμόνικες τῶν ἀκτῶν, καὶ τὸ τρομερὸ φιλοσοφικὸ β'μέρος τοῦ ΚΑΙΓΕ (Σὲ ἄγνωστο φάσμα).

23. Οἱ ἐξάγγελοι (1984, 2014): 20 διηγήματα καὶ ποιήματα τῆς διετίας 1982-4. Ἀνάμεσά τους τὸ  αὐτοσαρκαστικό: Ὁ χερομάχος, τὰ βαθιὰ φιλοσοφικά: Ὁ Κένταυρος, καὶ Ὁ Σκοτεινός (γιὰ τὸν Ἡράκλειτο), καθὼς καὶ τὸ σὰν αὐτόνομο κεφάλαιο τοῦ κύκλου τῆς Ἄλλης Ἱστορίας: Τὰ κορίτσια τῆς Αἰγίνης, μὲ κλίμα προπολεμικῆς Ἀθήνας. Ἐξ ἄλλου, Ἡ ἀγαπημένη τοῦ σκοταδιοῦ εἶναι καθαυτὸ προ-ἐξαγγελτικὸτῆς Δίνης καὶ τῆς περιεκτικώτερής της Οὐλάν Μπατόρ, κάτι σὰν πρώτη δοκιμὴ ἑνὸς βιωματικοῦ θέματος ποὺ δουλεύτηκε μετὰ σὲ ἄλλες διαστάσεις...

24. Ἡ αὐτοκρατορία τῶν σκουπιδιῶν (1989): Τὸ μοναδικὸ ἀνθολόγιο παλιότερων (ὣς τὸ 1968) διηγημάτων τοῦ Ῥένου (ἔκδ. "Κάκτου"), καμωμένο ἀπ' τὸν ἴδιο, μὲ περίεργη παράλειψη ἀρκετὰ σημαντικῶν (λ.χ. Στοὺς κήπους τοῦ Φίνιου· Ἡ μηχανὴ ποὺ ἔδινε τὴν εὐτυχία), καὶ τὴ συμπερίληψη ἄλλων, σαφῶς ἀσθενέστερων. Μαζὶ μ' αὐτὰ πρωτοδημοσιεύονται δυό νέα κείμενα τοῦ Ῥ. μὲ κυριώτερο ἐκεῖνο πούδωσε καὶ τὸν τίτλο τοῦ βιβλίου. (Βλ. τὸν ἑπόμενο τόμο: Οἱ γάτες.)

25. Οἱ γάτες (1989): Συλλογὴ 32 διηγημάτων κ' ἑνὸς ποιήματος τοῦ Ῥ. - ὅλα  πρωτογραμμένα ἀπ' τὸ 1976 ὣς τὸ 1989 καὶ ξαναδουλεμένα τώρα. Ξεχωρίζει ἡ τυπωμένη ἐδῶ, σὲ δική του ἔκδοση πιά, Αὐτοκρατορία τῶν Σκουπιδιῶν, ὅπου ὁ συγγραφέας θέτει συναρπαστικὰ τὸ τρομερὸ οἰκολογικὸ πρόβλημα τοῦ αἰώνα σὲ συνάρτηση μὲ τὴν ἀπαξίωση τῶν τάχα "πολιτιστικῶν" μας "ἀξιῶν",  ἐξομοιώνοντάς τες μέ... σκουπίδια, σὰν ἐκεῖνα τῆς ἀπέραντης ἔρημης παραλίας στὴν Κέρκυρα πούκανε μπάνιο τὰ καλοκαίρια κι ἄναβε φωτιὲς καίγοντας πλαστικά, μπουκάλια, σύριγγες, μπιντόνια, σακκοῦλες, τακούνια γυναικείων παπουτσιῶν κ.λ.π., τέτοια ποὺ ὁ Ῥένος τὰ βλέπει ὅλα δομημένα στοὺς ἴδιους ἄξονες "ἀξιῶν" τῶν τάχα "μή σκουπιδιῶν" καὶ "ἀγαθῶν" τοῦ "Κόσμου"μας!..

gatos

Ἔχοντας γραπώσει τὸν Κεραυνό...

 

26. Ὁ Κεραυνός (1991): 3 διηγήματα, μὲ προεξάρχοντα, βέβαια, τό "μαῦρο πάνθηρα"-γάτο τοῦ Ῥένου, τὸ γνωστὸ κι ἀπ' τὶς τηλεοπτικὲς ἐκπομπὲς Κεραυνό... Στὶς σελίδες τοῦ ὁμώνυμου κομματιοῦ ξετυλίγεται ὅλος ὁ ἐσωτερικὸς διάλογος τοῦ συγγραφέα μὲ τόν "πιό ἀγαπημένο του φίλο", τὸν πιό πιστό, ποὺ τὸ μοναδικό του "πρόβλημα" ἦταν ὅτι... δέν τοῦ ἀπαντοῦσε!.. Ἔτσι, ὁ Ῥένος ἀναλαμβάνει νά "μεταφράσῃ" στὴ γλῶσσα τῶν ἀνθρώπων τόν "Ὅρκο" τους, τοῦ "Μεγάλου Γάτου Κόσμου"!..

27. Ἡ Δίνη (1993, 20142, μὲ εἰσαγωγὴ καὶ σχόλια): Βιωματικὸ ἀντιμυθιστόρημα μὲ θέμα τὸν Ἐμφύλιο-Μετεμφύλιο, πρόδρομος, τρόποντινά, τῆς Οὐλάν Μπατόρ, μὲ κορυφαῖες σελίδες τοῦ ὥριμου λόγου τοῦ Ῥ. Συμπεριλαμβάνεται στὴ νέα σχολιασμένη ἔκδ. τῆς Ἀπάντησης στὴν Πυραμίδα 67, τοῦ 3ου δηλαδὴ μέρους τῆς Ἐμφυλιακῆς τριλογίας. 

28. Στὸν κυνηγημένο καιρό (1993): 23 ἥσσονα διηγήματα καὶ ποιήματα τῆς τετραετίας 1989-93.

29. Ἀπάντηση στὴν Πυραμίδα 67 (1996, 20142, μὲ εἰσαγωγὴ καὶ σχόλια): Τὰ γράμματα τῆς μάνας τοῦ Ῥένου Νίκης στὸ γιό της ἐνόσῳ ἦταν στρατιώτης στὸν Ἐμφύλιο, μὲ σχόλια τοῦ συγγραφέα τῆς Πυραμίδας 67 (εἴτε τῆς ἐποχῆς, στὰ περιθώρια τῶν γραμμάτων, ἤ καὶ νεώτερα, μ' ἀφορμὴ τὴ συγκεκριμένη ἔκδοση), μαζὶ μὲ τὸ Χρονικὸ τῆς Μάνας - ὅπου ὁ Ῥ. ἐξιστορεῖ τὴ δράση της ὡς δασκάλας στὴν Τουρκοκρατούμενη Ἀλβανία τὴν 1η δεκαετία τοῦ 20οῦ αἰώνα... Κυκλοφορεῖ νέα ἔκδ. σχολιασμένη ἀπὸ τοὺς Ἧρκο καὶ Στάντη Ρ. Ἀποστολίδη.

30. Αὐτὸς ποὺ γαβγίζουν οἱ σκύλοι (1998): 13 πεζὰ τῆς πενταετίας 1994-8, ἀπὸ φιλοσοφικά, συναισθηματικά, ἐμφυλιακά (Μεντιτερράνεαν Λοὺξ δίκλινο 601,  δημοσιευμένο μὲ σχόλια στὴν 3η ἔκδ. τοῦ Α2), ὥς τὸν ξεκαρδιστικό Ἀτάλα...

31. Οὐλάν Μπατόρ (1999, 2016): Αὐτοβιογραφικὴ μυθιστορία-Μανιφέστο. Ἡ πιὸ εὔληπτη συμπύκνωση τοῦ Ῥενικοῦ κόσμου καὶ ἰδεολογίας, πράξης καὶ θέσεων. Προσωπικὴ θεώρηση τῶν πραγμάτων ὑπὸ τὸ πρῖσμα τοῦ κεντρικοῦ ἥρωα-ἑαυτοῦ του. Κορυφαῖο, παρὰ τὶς κάποιες ἀνισότητές του. Ὡστόσο, ὁ Ῥένος, ποτέ του δὲν ἔδωσε σημασία στὴν τεχνική, τοὺς "τίτλους", τά "κλεισίματα". Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἡ κατὰ τὸ ἥμισυ εὔστοχη παρατήρηση τοῦ Κ. Σοφιανοῦ, πὼς ἐδῶ ξετυλίγεται ἕν' ἀπόλυτα "ἐγωκεντρικό" κείμενο, ποὺ μόνον ἕ ν α ἄτομο στήνει αὐτοτελῶς σάν "ἀντίβαρο" τρόποντινά τοῦ παγκυρίαρχου Ἐγώ τοῦ ἀφηγητῆ: τὴν πεθερά του Ἑλένη, πρόσωπο ντοστογεβσκικοῦ πάθους καὶ δύναμης, ποὺ τελικὰ συντρίβεται... Ἀπόσταγμα ζωῆς ποὺ διαβάζεται ἀπνευστί...

istatesΣτὸ γραφεῖο, καπνίζοντας τη πίπα του...

32. Τὸ μαῦρο καράβι (2003, 2004, 20173, μὲ εἰσαγωγὴ καὶ σχόλια): 41 διηγήματα καὶ ποιήματα, τὰ τελευταῖα τοῦ Ῥένου, καθὼς ὁ ἴδιος ὁ συγγραφέας τὸ ξέρει καὶ τὸ προεξαγγέλλει ἤρεμα κι ἀποφασιστικά, χωρὶς νὰ δειλιάζῃ, στ' ὀπισθόφυλλο τοῦ βιβλίου: "Ἐν τῷ μεταξύ, κ' ἐνόσῳ ὁ Ῥένος σατιρίζει ἀλύπητα καὶ σαρκάζει, τὸ Μαῦρο Καράβι πλέει, ποὺ ἔρχεται γιὰ νὰ μᾶς πάρῃ... Κ' ἴσως νάχῃ ἤδη δέσει κάβους καὶ νὰ περιμένῃ...'' Ἀνάμεσα στὰ γραφτὰ ξεχωρίζουν: Τά 'πα ἐγώ! (ξεκαρδιστικό!)· Ὅλα παίζουν τὴν Ὕπαρξη (τραγικὰ αὐτοδιαγνωστικό, ἐντελῶς προσωπικό...) Ἴσως ἡ ἁπλούστερη κ' εἰλικρινέστερη συναισθηματικὴ γραφὴ τοῦ Ῥ., συμπληρωματικὴ τῆς γενικῆς του "βαριᾶς" εἰκόνας... 

33. Α/Β/Γ/Δ τοῦ Κενταύρου (2012, 2016): Τὰ σεμινάρια τοῦ Ῥένου σὲ νέους δημοσιογράφους τῆς ΕΣΗΕΑ (1989-93) γιὰ τὴν Παιδεία, τὸ γλωσσικό μας θέμα, τὴν ἀρχαιοελληνικὴ γραμματεία ἀπ’ τὸν Ὅμηρο ἴσαμε τοὺς Σοφιστὲς καὶ τὴν ἀντισυμβατικὴ σκέψη ἐν γένει. Ἡ ἐπιλογὴ τῶν κειμένων ἔγινε ἀπὸ τὸν Βαγγέλη Δουβαλέρη. Α: Παιδεία καὶ γλῶσσα. Β: Ἀπὸ τὸν Ὅμηρο στοὺς Προσωκρατικούς. Γ: Ἡράκλειτος. Δ: Πλάτων καὶ σοφιστές. Τέλος τοῦ ἀρχαίου κόσμου. Μιὰ ἀριστοτεχνικὴ τακτοποίηση καὶ σύνδεση τῶν κεντρικώτερων προβλημάτων τῆς γνώσης μαζὶ μὲ ἄκρως ὑποκειμενικὲς καὶ διαισθητικὲς ἀναλύσεις ἐμπνευστικῶν κειμένων.

34. Ε/Ζ/Η τοῦ Κενταύρου (2014): συνέχεια τῶν σεμιναρίων τοῦ Ῥένου γιὰ τὴ νεοελληνικὴ Γραμματεία σὲ θεματικοὺς κύκλους. Ε: Δημοτικά - Βιζυηνός. Ζ: Καβάφης - Καρυωτάκης. Η: Βενέζης - Μυριβήλης - Ὁ νέος λόγος.

35. Σπορὰ Ἐλευθερίας (2019): Οἱ σημαντικώτερες κριτικὲς ἀπὸ ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (περιόδου 1966-7), μὲ εἰσαγωγή, σχόλια καὶ ἐπιμέλεια Ἥρκου & Στάντη Ρ. Ἀποστολίδη. 





Ἐκδόσεις "ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ"

Ἧρκος καὶ Στάντης Ρ. Ἀποστολίδης

E-MAIL: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Διεύθυνση:

Φειδίου 19, Χολαργός,
155 62.

Τηλ: +30 210 6515454,
+30 210 6547051, +30 210 6543465


Κινητά: 6945 431104, 6970 490377

renos_monogramma